The Queen’s Gambit

Verhaal: Jonge Beth verliest haar moeder en wordt naar een weeshuis gestuurd. Daar maakt ze twee vrienden: Jolene, een andere wees die wat ouder is en Mr. Shaibel, de conciërge die haar leert schaken. Hij merkt al snel dat ze talent heeft, al wordt dat ook gevoed door de lange nachten die ze al spelend spendeert met hulp van speciale, maar verslavende pillen. Eens ze als tiener in schaaktoernooien kan meespelen, groeit haar talent, maar verzwakt haar mentale gezondheid.

Regisseur: Scott Frank

Cast:

Review:

Beth Harmon is jong, nieuwsgierig en alleen. Na de plotse dood van haar moeder groeit ze op in een weeshuis. Daar leert ze Jolene, een andere wees, Mr. Shaibel, de conciërge, en de mysterieuze groene pillen kennen. Die laatsten geeft de verpleger van het weeshuis elke dag aan alle kinderen. Het zouden vitamines zijn. Al snel worden de bijwerkingen ervan duidelijk. Beth begint haar pillen te sparen om er ‘s avonds de speciale rush van te voelen. Het schaken dat Mr. Shaibel haar doorheen de dag leert, als ze wegglipt uit de les, speelt ze dankzij de pillen ook tijdens de nacht. Elke avond neemt ze de pillen, kijkt ze op en speelt ze met de grote schaakstukken die op het plafond verschijnen. Ze merkt dat ze steeds meer pillen nodig heeft om dezelfde concentratie te krijgen om ‘s nachts te schaken. Haar verslaving groeit. Na een overdosis aan de pillen wordt Beth verboden om nog te schaken. Samen met Jolene groeit ze op in het weeshuis tot ze wordt geadopteerd door Mr. en Mvr. Wheatley. Ze begint weer te schaken en als ze ontdekt dat Mvr. Wheatley dezelfde groene pillen als het weeshuis heeft, oefent ze al snel weer met de stukken op het plafond. 

Als ze ontdekt dat er een schaakwedstrijd in haar buurt is, is ze vastberaden mee te doen. Daar aangekomen wordt ze eerst gezien als een beginner, maar ze maakt snel duidelijk dat ze geen beginner is. Match na match wint ze met gemak en uiteindelijk verslaat ze zelfs de staatskampioen, Harry Beltik. Eens Mvr. Wheatley ontdekt dat er veel geld te verdienen is aan schaken, motiveert ze Beth om meer wedstrijden te spelen. Haar talent en charme intrigeren haar tegenspelers. Zo maakt ze ook vrienden tijdens haar wedstrijden. Townes, een jonge journalist, en tweeling Matt en Mike volgen haar overwinningen op de voet. Bij een grotere wedstrijd ontmoet ze ook Benny Watts, de Amerikaanse landskampioen. Hij is ook de eerste waartegen ze verliest. 

Later ontmoet Beth Vasily Borgov, de Russische wereldkampioen en alom gevreesde speler, in New Mexico. Ze verliest van hem. Later ontdekt ze dat haar adoptiemoeder is gestorven in hun hotelkamer. Beths mentale gezondheid gaat achteruit. Toch blijft haar talent doorschijnen als bekend raakt dat ze naar een van de belangrijkste wedstrijden mag. Terug thuis helpen Harry en Benny haar klaarstomen voor het wereldkampioenschap samen met enkele andere vrienden die haar tijdens haar rit naar succes hebben geholpen, bewonderd en gerespecteerd. 

In Beths leven en de serie valt een duidelijke evolutie op. Als jong meisje en als jonge vrouw wordt ze vaak niet serieus genomen en onderschat. Eens haar talent duidelijk wordt, kijken velen met een andere blik. Een blik vol bewondering en uiteindelijk respect. Ze straalt zelfzekerheid uit, zowel tijdens het spelen als in haar omgang met anderen. Er is een duidelijk thema van genderongelijkheid, dat Beth breekt met haar talent en charme. Als vrouw in een mannenwereld straalt ze. 

Andere moeilijkere thema’s worden ook aangekaart, zo toont de serie hoe Beths verslaving al op jonge leeftijd begint. Die verslecht ook wanneer ze in aanraking komt met de high van overwinningen op het schaakbord en haar moeders alcohol. Ook mentale gezondheid is een terugkerend thema, waar de regisseur redelijk goed mee is omgesprongen. 

Al draait de serie om schaak, ze geeft ook inzicht in hoeveel spelers opgeven om de beste te zijn. Bij Beths match tegen een Russische speler, die net in zijn puberteit zit, maar al jaren vol discipline speelt, vraagt ze hem waar hij van droomt. Als zijn enige droom het winnen van een groot kampioenschap voor hij 16 is blijkt te zijn, rijst bij Beth de realisatie dat er meer in het leven is dan schaak.

De cinematografie van de serie zorgt er mede voor dat het een kunstwerk is geworden. De schaakscènes zijn zenuwslopend en trekken de kijker mee in de zenuwen van de spelers op het scherm. Ook de dansscène in de living, waar duidelijk wordt hoe labiel Beth effectief is, past mooi bij het hitnummer Venus van Shocking Blue. Online wordt die scène echter meerdere keren omschreven als “het mannelijke perspectief op en vrouw die een dieptepunt bereikt.”

Anya Taylor-Joy schittert als Beth en maakte van haar personage een jonge vrouw om te bewonderen. Benny Watts werd snel een favoriet bij het publiek en dat valt zeker te danken aan de knappe acteerprestatie van Thomas Brodie-Sangster. De serie had diverser mogen en kunnen zijn; Jolene is een van de weinige zwarte personages en zij verdwijnt voor meerdere afleveringen. 

Concluderend is The Queen’s Gambit een schitterende serie. Ze is razend populair en heeft schakers en niet-schakers kunnen fascineren. De verkoop van schaakborden zou zelfs gestegen zijn. Zowel de cast als de regisseur hebben een betoverend verhaal neergelegd en hebben een vrouw laten schitteren in een mannenwereld terwijl ze haar mentale gezondheid, relaties en verslaving op de achtergrond balanceert.

— NW